جنگل‌های هیرکانی می‌سوزند؛ روایت بی‌پایان از نابودی گنجینه‌ای سبز (+ آخرین وضعیت)

جنگل‌های هیرکانی چند هفته است در دل آتش می‌سوزند، میراثی که میلیون‌ها سال قدمت دارد و بخشی از هویت ما را شکل می‌دهد. اگرچه سال‌ها است که این جنگل‌ها در معرض تهدید هستند و از وسعتشان کاسته شده اما این روزها جنگل «الیت» بخش «مرزن آباد» موسوم به «دراکینگ»، آتش گرفتند و عزمی جزم برای خاموش کردن آتش، طی چند هفته گذشته وجود نداشته است.

حریق در منطقه‌ای بسیار خاص و حفاظت‌شده رخ داده است و تاکنون حدود ۸ هکتار از عرصه‌های جنگلی دچار آتش‌سوزی شده‌اند.

اما با انتقادها نسبت به کنترل و خاموشی آتش، به‌تازگی خبرهایی مبنی بر کنترل آتش سوزی منتشر شده است و از سوی دیگر امروز خبرهایی مبنی بر استفاده از هواپیمای ایلیوشن برای نخستین بار در کشور برای مهار آتش سوزی عرصه‌های طبیعی و اطفای حریق اعزام شده است.

(بروز رسانی ۲ آذر ساعت ۱۴:۵۴)

روابط عمومی سازمان محیط‌زیست اعلام کرد:

ظهر امروز دو فروند هواپیما و یک فروند هلیکوپتر ویژه اطفای حریق از کشور ترکیه وارد فرودگاه اردبیل شدند تا بعد از سوخت‌گیری و دریافت دستورات سازمان مدیریت بحران کشور، در مهار آتش‌سوزی جنگل‌های الیت چالوس مشارکت کنند. این تیم هوایی شامل دو فروند هواپیمای آب‌پاش AT-8T و یک فروند هلیکوپتر تربو ملخی H60 با ظرفیت آبگیری بیش از ۳۰۰۰ لیتر هستند که پس از سوخت‌گیری در اردبیل، به‌سوی منطقه الیت اعزام خواهند شد.

این هواپیماها توانایی قابل‌توجهی در فرود و برخاست در باندهای کوتاه همچنین برداشت آب از سطح دریا و دریاچه دارند و یکی از آن‌ها مناسب برای حریق‌های جنگل، مرتع و مناطق صعب‌العبور است.

(بروز رسانی ۲ آذر ۱۲:۵۰)

سردار جلال منصوری‌نژاد فرمانده هوافراجا، با اشاره به عملیات اطفای آتش در جنگل‌های هیرکانی و مناطق شمال کشور، به تسنیم گفت:

یک فروند بالگرد میل–۱۷۱ که از قبل به تجهیزات کامل اطفای آتش مجهز شده بود، پس از اعلام نیاز ستاد مدیریت بحران کشور، بلافاصله به منطقه اعزام شد و از روز گذشته در منطقه مشغول عملیات است. در اتفاقات مشابه در جنگل‌های شمال هرمزگان، جنوب استان سیستان‌ و بلوچستان و همچنین بشاگرد، بالگردهای ما در محل حضور داشتند. در حال حاضر هم حدود شش فروند بالگرد ما در حال انجام ماموریت‌های اورژانسی، از جمله امداد و نجات و انتقال مصدومان حوادث جاده‌ای، در حال پرواز هستند.

(بروزرسانی ۲ آذر ساعت ۹:۲۸)

حسینعلی محمدی روز یکشنبه به ایرنا توضیح داد:

اکنون ۵۲۰ نفر که نیروی تخصصی هستند در منطقه برای اطفای حریق حضور دارند و همچنین نیروهای متخصص مهار آتش از سازمان آتش نشانی تهران و البرز نیز به منطقه اعزام شدند. با مهار آتش در کانون های غرب و جنوب منطقه الیت در صورت نوزدیدن باد، امیدوار هستیم و با همبستگی ایجاد شده و ورود همه جانبه مردم و متولیان امر امیدواریم این چالش هرچه سریع تر به پایان برسد.

(بروزرسانی ۲ آذر ساعت ۸:۵۱)

شینا انصاری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست به ایسنا گفت:

این حریق به‌صورت مستمر ۲۰ روزه نبوده و از ۲۴ آبان‌ماه با وزش باد و شرایط جوی شعله‌ور و تشدید شده است. لکه‌های آتش همچنان فعال هستند و وزش باد می‌تواند شرایط را تشدید کند و به همین دلیل ضرورت تجمیع همه ظرفیت‌های دستگاه‌های مسئول در عملیات کاملا جدی است. 

او در ادامه گفت:

در جلسه روز گذشته ستاد مدیریت بحران استان، که با حضور رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، استاندار و رئیس سازمان منابع طبیعی برگزار شد، تصمیم‌گیری‌های تازه‌ای برای تقویت عملیات انجام شد.

انصاری درباره اظهارنظرها مبنی بر «۲۰ روزه بودن آتش‌سوزی الیت» توضیح داد:

این برداشت دقیق نیست. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد آتش‌سوزی‌ها در ابتدا به‌صورت لکه‌ای و پراکنده رخ می‌داد و برخی نقاط خاموش و دوباره در اثر شرایط جوی شعله‌ور می‌شد اما از ۲۴ آبان‌ماه آتش دیگر خاموش نشد و با وزش باد تشدید شد بنابراین حریق مستمر ۲۰ روزه نداشتیم بلکه به‌طور متناوب در نقاط مختلف شعله‌ور می‌شد.

(بروزرسانی ۱ آذر ساعت: ۱۶:۰۱)

امیر حسین‌خان، رئیس روابط عمومی سازمان امدادونجات جمعیت هلال‌احمر از اعزام دو فروند پهپاد مجهز به دوربین حرارتی و دوربین دوچشمی به منطقه الیت خبر داد.

او با اشاره به ماموریت این تجهیزات افزود:

این پهپادها وظیفه شناسایی دقیق نقاط شعله‌ور و کانون‌های فعال آتش‌سوزی را بر عهده دارند و اطلاعات آن‌ها برای هدایت بهتر تیم‌های عملیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اقدام در راستای تقویت عملیات اطفای حریق در جنگل‌های الیت چالوس انجام شده و تیم‌های امدادی و عملیاتی جمعیت هلال احمر همچنان در منطقه در حال اطفای حریق هستند.

(بروزرسانی ۱ آذر ساعت ۱۵:۱۴)

حسین ساجدی‌نیا، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور از پیشرفت چشمگیر عملیات مهار آتش‌سوزی در جنگل‌های الیت مرزن‌آباد خبر داد و تاکید کرد:

با تلاش شبانه‌روزی نیروهای امدادی و پشتیبانی هوایی، بخش عمده‌ای از عرصه‌های طبیعی منطقه از خطر نابودی نجات یافته است. تصاویر دریافتی از پهپادها نشان می‌دهد که اکثر درختان جوان منطقه سالم مانده‌اند و امیدواریم تا پایان عملیات نیز این روند ادامه یابد.

او با اشاره به کاهش دود در آسمان، ادامه داد:

کاهش محسوس دود در آسمان منطقه نسبت به روزهای گذشته نشان‌دهنده موفقیت عملیات هوایی است. هواپیماهای آب‌پاش و بالگردها در نقاط صعب‌العبور عملکرد بسیار مؤثری داشتند و نیروهای زمینی نیز همگام با آن‌ها پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند.

(بروز رسانی ۱ آذر ساعت:‌ ۱۱:۴۰)

کامران پولادی، نماینده مردم چالوس و نوشهر در مجلس با اشاره به اینکه امروز دو دستگاه هواپیمای آب پاش نیز به ظرفیت کشور برای مهار آتش افزوده شد، تصریح کرد:

امروز نیز دو دستگاه دیگر اضافه شده است. نکته مهم‌تر اینکه با دیپلماسی بین‌المللی که وزارت خارجه، وزارت کشور، وزارت دفاع و خود هیات دولت دنبال کردند، خوشبختانه دو فروند هواپیمای دیگر از کشور ترکیه وارد ایران شدند و به عملیات پیوستند.

(بروز رسانی ۱ آذر ساعت ۱۵:۴۵)

نماینده مردم چالوس و نوشهر درباره کمک کشورهای خارجی، توضیح داد:

در حال حاضر هواپیمای ترکیه در محل آتش‌سوزی در جنگل الیت حضور دارد و هواپیمای روسیه هم امروز می‌آید. بلاروس هم برای کمک اعلام آمادگی کرده است؛ البته نمی‌دانم که بلاروس هواپیما بفرستد یا خیر.

(بروز رسانی ۱ آذر ۱۰:۳۰)

شینا انصاری روز شنبه درباره آخرین وضعیت آتش سوزی و روند اطفای آن به ایرنا، توضیح داد:

بامداد امروز در محل آتش سوزی حاضر شدم، در نقاط مختلف آتش سوزی ها به صورت لکه‌ای مشاهده می شود اما تمام دستگاه ها در کنار هم در تلاش برای مهار آن هستند. علاوه بر این روز چهارشنبه در هیئت دولت گزارشی از وضعیت آتش‌سوزی ارائه کردم تا توجه اعضای دولت و رئیس‌جمهور به موضوع جلب شود و برای تقویت امکانات و تجهیزات بیشتر نیز درخواست دادم، همچنین روز پنج‌شنبه پیگیری‌هایی برای اعزام هواپیماهای ایلیوشن و بالگردهای بیشتر به منطقه انجام گرفت.

او ادامه داد:

در حال حاضر ۲ فروند هواپیمای ایلیوشن توسط سپاه به منطقه اعزام شد که اول صبح یک نوبت آبگیری و آبپاشی انجام دادند و اکنون برای دور دوم آبپاشی آماده می‌شوند، علاوه بر آن ۶ بالگرد نیز برای مهار آتش‌سوزی‌های لکه‌ای همکاری می‌کنند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به کمک‌های بین‌المللی، گفت:

در زمینه کمک‌های بین‌المللی نیز با همکاری وزارت امور خارجه، امروز ۲ فروند هواپیمای اطفای حریق از ترکیه به همراه یک بالگرد و ۸ نیروی تخصصی به محل اعزام می‌شوند، همچنین دولت روسیه اعلام آمادگی کرده است که در صورت نیاز ظرفیت‌های خود را در اختیار ایران قرار دهد. هواپیماهای ترکیه ای به دلیل کوچک‌تر بودن قابلیت پرواز در ارتفاعات پایین‌تر را دارند ، همچنین در صورت تشدید مشکل امکان استفاده از ظرفیت روسیه نیز وجود دارد، علاوه بر این امروز نیروهای تخصصی اطفای حریق جنگل‌های زاگرس از کهگیلویه به محل آتش‌سوزی اعزام خواهند شد.

او درباره تاثیر عملیات آبپاشی،‌ بیان کرد:

از صبح امروز عملیات آبپاشی توسط ایلیوشن‌ها انجام شده که تاثیرگذار بوده است، در ساعات اولیه صبح، آتش‌سوزی‌ها به صورت لکه‌ای در شیب‌های جنگل مشاهده شد و همچنان ادامه دارد، بعد از بین رفتن دود از فضای منطقه، بالگردها برای خاموش کردن آتش‌های لکه‌ای وارد عمل خواهند شد.

(بروز رسانی خبر ۱ آذر ساعت ۱۰:۰۹)

دو فروند هواپیمای ایلیوشین با ظرفیت ۴۰ تن آب، صبح شنبه ۱ آذرماه از فرودگاه مهرآباد تهران به مقصد جنگل‌های الیت مرزن‌آباد پرواز کردند تا امروز چهار نوبت آب‌ریزی گسترده برای مهار آتش‌سوزی انجام دهند.

مسئولان استان مازندران اعلام کردند:

حضور این هواپیماها در کنار بالگردهای فعال در منطقه، توان نیروهای امدادی را به شکل چشمگیری افزایش خواهد داد. این اقدام امیدها برای کنترل سریع‌تر آتش و حفاظت از جنگل‌های ارزشمند شمال کشور را تقویت کرده است.

استاندار مازندران نیز با حضور میدانی از ساعت‌های اولیه صبح امروز در محل آتش سوزی با تاکید بر هماهنگی کامل دستگاه‌های مسئول، خاطرنشان کرد:

با این سطح از تجهیزات و همکاری گسترده، چشم‌انداز مهار کامل آتش‌سوزی روشن‌تر از گذشته است.

مهرداد خزائی، مدیر منابع طبیعی نوشهر، درباره وضعیت آتش سوزی جنگل‎‌های هیرکانی توضیح داد:

آتش‌سوزی‌های جنگل هیرکانی تحت کنترل است و نیاز به حضور نیروهای غیرمتخصص نیست. بخشی از آتش پس از چهار روز خاموش شد و بخش دیگر در مناطق صعب‌العبور با شیب بالا رخ داده که حتی صخره‌نوردان حرفه‌ای هم نمی‌توانند مستقیم وارد شوند.

او با اشاره به عوامل آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی بیان کرد:

هواپیمای آبپاش و پنج بالگرد در حال عملیات هستند و اولویت حفظ جان امدادرسانان است. تا ۱۰ روز آینده باران نخواهیم داشت و آتش‌ها عامل انسانی داشته‌اند.

خزائی در روزهای گذشته طی گفتگو با ایسنا، وزش باد شدید را یکی از عوامل اصلی در تشدید آتش سوزی عنوان کرده بود:

کانون‌های دود و آتش ناشی از سوختن لاشبرگ‌ها در میان دو صخره است. مردم محلی منطقه با معرفی مسببان اصلی این آتش سوزی در حفظ و نگهداری از منابع طبیعی تلاش کنند و نیروهای حفاظت را یاری کنند.

طی خبری که از سازمان منابع طبیعی منتشر شده، نشان می‌دهد که رایزنی سازمان منابع طبیعی با وزارت دفاع، بنا شده تا پروازهای اطفای حریق برای خاموشی کامل آتش ادامه پیدا کند.

در پی این رایزنی‌ها، دو سورتی پرواز توسط هواپیمای آب‌پاش ایلیوشین انجام شد که نقش موثری در مهار آتش در نقاط صعب‌العبور داشت همچنین با دستور موافق معاون مهندسی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع، مقرر شد این پروازها تا خاموشی کامل آتش ادامه یابد.

با ادامه‌دار شدن سوختن جنگل‌های هیرکانی فعالان محیط زیست و مردم محلی هم با ثبت کارزاری تلاش کردند تا به این شکل صدایشان را به گوش مسئولان برسانند.

در متن این کارزار آمده است:

سرعت گسترش آتش به حدی است که امکانات موجود پاسخگوی آن نیست و هر لحظه تاخیر، موجب نابودی این میراث طبیعی ارزشمند می‌شود. استفاده از توان بالای آب‌اندازی هوایی این هواپیما می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در کنترل آتش و جلوگیری از خسارت‌های جبران‌ناپذیر داشته باشد.

مهرداد خزایی‌پول، مدیرکل منابع طبیعی مازندران، نوشهر درباره وضعیت آتش‌سوزی جنگل‌های الیت مرزن‌آباد گفته بود:

نیروهایی که از نقاط مختلف وارد روستا شدند مدیریت شدند تا افراد غیرمتخصص وارد عرصه نشده باشند. اکنون تنها نیروهای آموزش‌دیده و متخصص اطفای حریق اجازه ورود به منطقه دارند و این موضوع با هماهنگی ستاد بحران انجام می‌شود.

خزایی‌پول با اشاره به بخش‌های خاموش شده جنگل‌های هیرکانی، افزود:

آتش‌سوزی از ارتفاعات کوه به سمت رودخانه رسیده و آن بخش خاموش شده است اما در مسیر دره همچنان نقاطی از آتش به‌صورت سطحی دیده می‌شود. این وضعیت باعث نگرانی درباره شعله‌ور شدن دوباره درختان سرپا است و به همین دلیل هماهنگی‌ها برای اطفای هوایی فردا انجام شده و احتمال زیاد پرواز مجدد هواپیمای ایلوشین را خواهیم داشت.

او با اشاره به گزارش نیروهای حاضر در عملیات گفت:

ریزش آب در جنگل و بخار گسترده ناشی از خاموش شدن آتش، نشان می‌داد که آب‌پاشی هواپیمای ایلوشین دقیقاً بر نقطه دارای شعله و گرما انجام شده است. همه نیروهای ما تا پایان هفته در منطقه مستقر هستند و با تمام توان لکه‌گیری و جلوگیری از سرایت آتش را انجام می‌دهند. تجهیزات کامل همچون آب‌پاش، سمپاش، آتش‌کوب و سایر ادوات در اختیار نیروهاست و کمبود تجهیزاتی یا نیروی انسانی نداریم.

او با تاکید بر اینکه افراد دارای مشکل تنفسی یا محدودیت جسمانی نباید در عملیات حضور یابند، توضیح داد:

برای فردا اعزام نیروهای جدید توسط هلی بورن و همچنین درخواست رسمی برای اجرای دوباره پرواز هواپیمای اطفای حریق ثبت شده است. عملیات مهار حریق با حضور کامل نیروها، تجهیزات و اطفای هوایی ادامه دارد.

جنگل‌های هیرکانی چندین میلیون ساله با پوشش گیاهی متنوع از جمله سرخ‌دار، ممرز، راش، افرا و توسکا، نه‌تنها زیستگاه گونه‌های نادر گیاهی و جانوری هستند، بلکه نقش مهمی هم در حفظ و احیای خاک و منابع آب ایفا می‌کنند.

گفتنی است، آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی روز دهم آبان در ارتفاعات اطراف روستای الیت، در محدوده مرز جنگل و مرتع موسوم به «دراکینگ» در مرزن‌آباد چالوس رخ داده است.